80% pielęgniarek i lekarzy ma chore ręce — bagatelizowane zagrożenie

Lek. Sła­womir Gondek  

Jed­nym z fun­da­men­tal­nych aspek­tów pra­cy każdego pra­cown­i­ka ochrony zdrowia jest higiena rąk oraz nosze­nie rękaw­ic medy­cznych. Te, tak bard­zo pod­sta­wowe i codzi­enne czyn­noś­ci mogą prowadz­ić do poważnych prob­lemów zdrowot­nych, które częs­to są bagatelizowane. W rzeczy­wis­toś­ci, jak pokazu­ją bada­nia, nawet do 80% pielęg­niarek i lekarzy* zma­ga się z różnorod­ny­mi prob­le­ma­mi skórny­mi, a ich ręce – narzędzie pra­cy i sym­bol tros­ki o pac­jen­ta – częs­to są się źródłem bólu i dyskom­for­tu, jak również mogą stać się źródłem zagroże­nia dla pac­jen­tów. 

Rzadko dyskutowany problem 

Według badań opub­likowanych w “Annals of Work Expo­sures and Health” od 12,9% do 23% lekarzy doświad­cza zapale­nia skóry związanego z nosze­niem rękaw­ic, szczegól­nie dotknię­ci są ginekolodzy, interniś­ci i chirur­dzy. Te dane powin­ny budz­ić niepokój, szczegól­nie w kon­tekś­cie tego, że pra­ca lekarzy opiera się na bezpośred­nim kon­tak­cie z pac­jen­ta­mi, a zdrowie ich dłoni ma bezpośred­ni wpływ na jakość opie­ki, jaką są w stanie zapewnić.[1] 

Prob­le­my skórne najczęś­ciej man­i­fes­tu­ją się jako podrażnienia, suchość, pęknię­cia naskór­ka, a w bardziej zaawan­sowanych przy­pad­kach, jako wyprys­ki kon­tak­towe, które mogą prowadz­ić do bolesnych owr­zodzeń. Przy­czyną jest przede wszys­tkim dłu­gotr­wały kon­takt skóry z wewnętrzną powierzch­nią rękaw­ic prowadzą­cy do mechan­icznych otarć, który odby­wa się dodatkowo w warunk­ach znacznie pod­nie­sionej wilgo­t­noś­ci wskutek okluzji oraz w obec­noś­ci wielu agresy­wnych chemicznie skład­ników potu. Nieba­gatel­ny wpływ ma również częste stosowanie środ­ków do dezyn­fekcji skóry, które wywier­a­ją szczegól­nie negaty­wny wpływ na stan skóry w sytu­ac­ja nagłych, gdy rękaw­ice są nakładane zan­im środek dezyn­fek­cyjny całkowicie odparu­je. [2]

Brak świadomości

Wielu pra­cown­ików ochrony zdrowia nie zda­je sobie sprawy, że podrażnienia i prob­le­my skórne, z który­mi się boryka­ją, nie są jedynie „nor­mal­nym” ele­mentem ich pra­cy. Częs­to, w codzi­en­nym poś­piechu bagatelizu­ją objawy, myśląc, że są one nie­u­niknione. Per­ma­nent­ny brak cza­su związany z niedob­o­ra­mi kadrowy­mi oraz wiel­ka waga i odpowiedzial­ność wykony­wanych zadań powodu­ję, że pró­by rozwiązanie tych prob­lemów odkładane są na później. Rzeczy­wis­tość jest jed­nak inna – odpowied­nie pode­jś­cie do pielę­gnacji rąk oraz stosowanie właś­ci­wie dobranych rękaw­ic może znaczą­co zmniejszyć, a nawet wye­lim­i­nować te prob­le­my.

Nieste­ty, jak wyni­ka z badań opub­likowanych w “Inter­na­tion­al Archives of Occu­pa­tion­al and Envi­ron­men­tal Health”, świado­mość zagrożeń wynika­ją­cych z nieod­powied­niej ochrony rąk jest wciąż niska, a brak szkoleń i edukacji w tym zakre­sie przy­czy­nia się do naras­ta­nia problemu.[3]

Uszkodzona bariera skórna – droga do zakażeń krzyżowych 

Jed­nym z najbardziej niepoko­ją­cych skutków uszkod­zonej bari­ery skórnej jest zwięk­szone ryzyko zakażeń krzyżowych. Skóra jest nat­u­ral­ną bari­erą ochron­ną przed pato­ge­na­mi, a jej uszkodze­nie otwiera drogę dla bak­terii, wirusów i grzy­bów. Pielęg­niar­ki i lekarze, którzy zma­ga­ją się z podrażnieni­a­mi i mikrouszkodzeni­a­mi skóry dłoni, są trzykrot­nie bardziej narażeni na nosi­cielst­wo wielolekoopornych drob­nous­tro­jów. Patoge­ny te mogą przenosić się na pac­jen­tów, powodu­jąc groźne dla życia i zdrowia zakaże­nia nabyte w szpi­talu. Nie moż­na [pom­iną również aspek­tu finan­sowego, lecze­nie powikłań zakaźnych generu­je znaczne kosz­ty dla sys­te­mu opie­ki zdrowotnej.[1]

Zakaże­nia krzyżowe są jed­nym z najczęst­szych zagrożeń w placówkach medy­cznych i stanow­ią poważne wyzwanie dla współczes­nej medy­cyny. Bada­nia opub­likowane w “Jour­nal of the Amer­i­can Acad­e­my of Der­ma­tol­ogy” jed­noz­nacznie pokazu­ją, że uszkod­zona bari­era skór­na znaczą­co zwięk­sza to ryzyko.[1]

Straty finansowe związane z absencją chorobową 

Podrażnienia skóry dłoni mogą nie tylko wpły­wać na kom­fort pra­cy, ale także prowadz­ić do absencji chorobowej. Pra­cown­i­cy ochrony zdrowia, którzy cier­pią na przewlekłe prob­le­my skórne, częs­to zmuszeni są do prz­erw w pra­cy, aby leczyć swo­je dolegli­woś­ci. Według badań przeprowad­zonych przez “Occu­pa­tion­al Med­i­cine”, absenc­ja chorobowa spowodowana prob­le­ma­mi skórny­mi może kosz­tować szpi­tale tysiące zło­tych rocznie [3]. Szczyt absencji chorobowej związanej z prob­le­ma­mi skórny­mi wg danych ZUS przy­pa­da w najbardziej zawodowo grupie wiekowej od 40 do 59 lat. [4]

Nieobec­ność per­son­elu medy­cznego z powodu chorób skóry prowadzi do dodatkowego obciąże­nia innych pra­cown­ików, co z kolei może wpłynąć na jakość opie­ki nad pac­jen­ta­mi oraz gen­erować kosz­ty związane z zastępst­wem i dodatkowym szkole­niem per­son­elu. Wprowadze­nie nowoczes­nych rozwiązań, takich jak rękaw­ice wzbo­ga­cone o skład­ni­ki ochronne i regeneru­jące, może przy­czynić się do zmniejszenia tych strat i poprawy zdrowia per­son­elu.

Wyciąg z owsa – naturalne rozwiązanie dla zdrowej skóry rąk 

Jed­nym z potenc­jal­nych rozwiązań, które mogło­by pomóc w walce z prob­le­ma­mi skórny­mi, jest zas­tosowanie rękaw­ic medy­cznych z dodatkiem wyciągu z owsa. Owies (Ave­na sati­va) znany jest ze swoich wyjątkowych właś­ci­woś­ci pielę­gna­cyjnych, które mogą przynieść ulgę skórze narażonej na częsty kon­takt z drażnią­cy­mi sub­stanc­ja­mi.

Wyciąg z owsa jest bogaty w beta-glukany, które mają właś­ci­woś­ci naw­ilża­jące, łagodzące i regeneru­jące. W bada­ni­ach klin­icznych wykazano, że reg­u­larne stosowanie preparatów zaw­ier­a­ją­cych ekstrakt z owsa znaczą­co popraw­ia naw­ilże­nie skóry i reduku­je objawy podrażnień. Pon­ad­to, owies posi­a­da nat­u­ralne właś­ci­woś­ci antyoksy­da­cyjne, które poma­ga­ją chronić skórę przed uszkodzeni­a­mi spowodowany­mi przez wolne rod­ni­ki, co jest szczegól­nie ważne w kon­tekś­cie dłu­gotr­wałego noszenia rękawic.[5]

Potencjalne zalety wyciągu z owsa w rękawicach medycznych 

1. Łagodze­nie podrażnień

Wyciąg z owsa jest nat­u­ral­nym środ­kiem prze­ci­wza­pal­nym, który łagodzi podrażnienia i reduku­je zacz­er­wie­nienia skóry. Dla pielęg­niarek i lekarzy, którzy noszą rękaw­ice przez długie godziny, jest to szczegól­nie ważne, ponieważ poma­ga zmniejszyć dyskom­fort i ryzyko rozwinię­cia się poważniejszych prob­lemów skórnych.[5]

2. Naw­ilże­nie

Owies jest znany ze swoich właś­ci­woś­ci naw­ilża­ją­cych. Beta-glukany zawarte w wyciągu tworzą na skórze ochron­ny film, który zatrzy­mu­je wilgoć i zapo­b­ie­ga jej utra­cie, co jest kluc­zowe dla utrzy­ma­nia zdrowej skóry w warunk­ach pra­cy, które częs­to sprzy­ja­ją wysusza­niu naskórka.[5]

3. Regen­er­ac­ja skóry

Dzię­ki zawartoś­ci wit­a­min i min­er­ałów, owies wspo­ma­ga regen­er­ację skóry, przyspiesza­jąc pro­cesy goje­nia drob­nych ran i mikrouszkodzeń naskór­ka. Reg­u­larne stosowanie rękaw­ic z wyciągiem z owsa może znaczą­co popraw­ić stan skóry dłoni, nawet przy inten­sy­wnym użytkowaniu.[5]

4. Ochrona antyoksy­da­cyj­na

Antyoksy­dan­ty zawarte w wyciągu z owsa poma­ga­ją neu­tral­i­zować wolne rod­ni­ki, które przyspiesza­ją pro­cesy starzenia się skóry. Dla per­son­elu medy­cznego, który codzi­en­nie naraża swo­je ręce na kon­takt z różny­mi chemikalia­mi, ochrona antyoksy­da­cyj­na jest dodatkowym atutem. Dzię­ki temu, skóra dłoni pozosta­je zdrowsza i bardziej odpor­na na uszkodzenia spowodowane czyn­nika­mi zewnętrznymi.[5]

Podsumowanie: konieczność wprowadzenia zmian

Prob­lem podrażnień i chorób skóry rąk wśród pra­cown­ików ochrony zdrowia jest poważny i zasługu­je na więk­szą uwagę. Wprowadze­nie do sze­rok­iego uży­cia rękaw­ic medy­cznych z dodatkiem wyciągu z owsa mogło­by stanow­ić istot­ny krok w kierunku poprawy warunk­ów pra­cy pielęg­niarek i lekarzy, a tym samym pod­niesienia jakoś­ci opie­ki nad pac­jen­ta­mi. Odpowied­nie zrozu­mie­nie i adresowanie tego prob­le­mu są kluc­zowe, aby zapewnić, że pra­cown­i­cy ochrony zdrowia mogą wykony­wać swo­je obow­iąz­ki w sposób bez­pieczny, kom­for­towy i skuteczny.

Warto również pod­kreślić, że dzi­ała­nia prewen­cyjne i odpowied­nie środ­ki ochrony indy­wid­u­al­nej mogą znaczą­co wpłynąć na zmniejsze­nie absencji chorobowej oraz na obniże­nie kosztów związanych z zastępst­wa­mi i lecze­niem schorzeń skórnych per­son­elu medy­cznego. Inwest­owanie w nowoczesne rozwiąza­nia, takie jak rękaw­ice z dodatkiem wyciągu z owsa, nie tylko popraw­ia jakość życia i pra­cy pra­cown­ików, ale również przekła­da się na efek­ty­wność i jakość opie­ki medy­cznej.

*-niepub­likowane bada­nia własne auto­ra 

Literatura: 

Hen­ning, M. A. S., Jemec, G. B., & Ibler, K. S. (2021). Occu­pa­tion­al skin dis­ease in physi­cians: A review of the lit­er­a­ture. Annals of Work Expo­sures and Health, 65(1), 11–25. doi: 10.1093/annweh/wxaa091

Epi­demi­ol­o­gy of occu­pa­tion­al der­matoses asso­ci­at­ed with per­son­al pro­tec­tive equip­ment use in the COVID-19 pan­dem­ic: Risk fac­tors and mit­i­ga­tion strate­gies for front­line health care work­ers. Jour­nal of the Amer­i­can Acad­e­my of Der­ma­tol­ogy. (2022). doi: 10.1016/j.jaad.2022.05.001

Quaade, A. S., Simon­sen, A. B., Halling, A. S., Thyssen, J. P., & Johansen, J. D. (2021). Preva­lence, risk fac­tors, and pre­ven­tion of occu­pa­tion­al con­tact der­mati­tis among pro­fes­sion­al clean­ers: a sys­tem­at­ic review. Inter­na­tion­al Archives of Occu­pa­tion­al and Envi­ron­men­tal Health, 84(6), 361–374. doi: 10.1007/s00420-021–01648‑3

Absenc­ja chorobowa w 2023 roku, Depar­ta­ment Statysty­ki i Prog­noz Aktu­ar­i­al­nych ZUS, opra­cow­anie: Ewa Kar­czewicz Agniesz­ka Siko­ra, Wydzi­ał Badań Statysty­cznych, źródło: https://www.zus.pl/documents/10182/39590/Absencja+chorobowa+w+2023+roku.pdf/57361117–44fc-4c48-ecad-82685bebdb32?t=1716895964320

Capone K, Kirch­n­er F, Klein SL, Tier­ney NK. Effects of Col­loidal Oat­meal Top­i­cal Atopic Der­mati­tis Cream on Skin Micro­bio­me and Skin Bar­ri­er Prop­er­ties. J Drugs Der­ma­tol. 2020 May 1;19(5):524–531. PMID: 324